- Spelend tenmidden van de Oostduitse jongeren bij een Wiederzussammentreffen in Storkow, januari 1981. Ze waren idolaat van mijn vertolking van het Jiddische ‘Zehn Brider’. Dat zong ik hier dan ook. Martin, de man links was een van de organisatoren. Dat was zo’n fanatieke anti-Westen-propagandist, dat hij eigenlijk onmogelijk nog Stasi-informant kon zijn. De jongen met snor achter mij is Bertram Althausen, die later een tijd lang de hoogste kerkelijke functie heeft bekleed in Brandenburg. Met zijn vrouw Altmut (geheel rechts) heb ik nog mijn zwarte tuinbroek geruild voor een gewone spijkerbroek.
1976 - 1990
Levenshoofdstuk DDR
In 1976 maakte ik met een trein- en tramexcursie voor het eerst kennis met de DDR. In 1979 deed ik mee met een jongerenwerkkamp van de Ökomenische Jugenddienst en leerde ik ook de inwoners beter kennen. En dat via het gebruikelijke propaganda-circuit om.
- Typerend chocoladewikkel uit mijn foto-album.
Telkens kwam bij mij sindsdien weer ‘de DDR weer in de maand’ en moest ik om de vele visumstempels kwijt te kunnen een zakenpasport aanschaffen. Hieronder mijn belevenissen in deze opmerkelijke staat, die zich heel Orwelliaans een ‘democratische republiek’ noemde.
DDR als tweede huis
In de jaren ’79-’89 kon ik de DDR haast als mijn thuisbasis beschouwen: de onbevangenheid waarmee je tegemoet werd getreden was ongekend en daarom was het er goed en ontspannen toeven.
> MeerDe formaliteiten
leestijd: ± 2 minutenAan de DDR-grens werd dus fors gestempeld, gewisseld en formuliertjes uitgedeeld. De douaniers zagen er met hun opengeklapte koffertjes dan ook uit als een soort geüniformeerde marskramers. Af en toe werd je bagage aan een minitieus onderzoek onderworpen. Als alles in orde was, dan kreeg je pas een visumstempel en -zegel in je pas.
> MeerStaat van geuren en leuzen
leestijd: ± 2 minutenDe leuzen, die zich overal in de DDR manifesteerden waren de een van de eerste dingen, waaraan je herkende dat je in een heel ander systeem was beland. Het tweede waren de talloze luchtjes, die je eerst niet goed thuis kon brengen.
> MeerZomerkampen
Zomer 1979 en zomer 1980leestijd: ± 3 minutenVoorjaar 1979 vervoegde ik mij in Utrecht bij de Stichting Internationale Werkkampen. Vrienden van mij gingen vaak via een zomerkamp betaalbaar op vakantie en dat besloot ik ook maar eens te gaan doen.
> MeerVrienden in de DDR
leestijd: ± 2 minutenZulke goede vrienden als in DDR zal ik in het Westen nooit krijgen. Dat was werkelijk uniek.
Dat vertrouwde een vriendin van me toe, nadat ze naar het Westen was uitgeweken.
Getrouwd
Tja, je correspondeert tien jaar met een leuke meid en de autoriteiten beginnen je correspondentievriendin steeds vaker dwars te zitten. Wat doe je dan? Bij mij schiet het er zomaar uit, terwijl we in de supermarkt aan de Pappelallee in Berlijn staan: Bedenk dat als het je teveel wordt, dat je altijd bij mij terecht kunt.
De Propaganda
De DDR trachtte haar minderwaardigheidscomplex te compenseren met een forse propagandalawine. Ook in het Nederlands was materiaal voor handen, zoals deze DDR-revue, die maandelijks verscheen.
> MeerDe Pers - de pen gedoopt in vitriool
leestijd: ± 2 minutenDe pers had de gewoonte om mensen die niet in de pas liepen en daardoor in botsing kwamen met de autoriteiten ook nog eens op papier een trap na te geven.
> MeerDe Stasi
leestijd: ± 2 minutenMijn correspondentievriendin was bevriend met een journalist van net over de grens met de Bondsrepubliek, die ze ooit in de trein had ontmoet. Gevolg was een langdurige rapportage door haar beste vriendin, die daarvoor speciaal als Stasi-informante werd geronseld.
> Meer‘Hollanditis’ in de ‘vredesstaat’
Juni 1983leestijd: ± 8 minutenBij vele jonge gelovigen in de DDR rijzen de twijfels over de zin van het toenemende militarisme, zoals het Wehrunterricht op de middelbare scholen en de paraatheidsoefeningen in de bedrijven. Jongeren die van huis uit niet gelovig zijn opgevoed hebben op hun jas een button genaaid met de tekst ‘Zwaarden tot Ploegscharen’; de leus van een kerkelijke vredesweek die in Dresden werd gehouden. De autoriteiten kijken geërgerd toe, maar grijpen nog niet in.
> MeerDe Binnenlandse Veiligheids Dienst (BVD)
leestijd: ± 1 minuutMaar ook de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) stond niet stil. Per slot van rekening bleken er veel landgenoten te zijn, die zeer welwillend tegenover het totalitaire Oostblok stonden.
> MeerFellowtravelers
leestijd: ± 2 minutenBehoorde ik als regelmatige bezoeker nou tot de ‘fellowtravelers’ of – erger nog – de ‘nuttige idioten’ c.q. de ‘naïeve dwazen’?
> MeerNaïef en dwaas?
leestijd: ± 3 minutenAchteraf gezien leek ik soms inderdaad wel een naïeve dwaas: getuige bijgaande brief aan het hoogste DDR-dier: de ‘Vorsitzende’ Erich Honecker.
> MeerOost West - Duits Best
Films en documentaires
Online is zoveel materiaal te vinden over de DDR, dat het praktisch onmogelijk is om een goede selectie te maken. Hieronder een willekeurige greep.
> MeerAndere websites over de DDR
leestijd: ± 1 minuutMensen in Nederland - maar ook vaak zelfs uit West-Duitsland - weten maar weinig over de DDR. Het gaat vaak niet verder dan ‘iets met een muur, waardoor mensen ergens niet uit konden’. Wie die muur dan heeft gebouwd, Hitler, Frans Joseph Strauß of iemand anders, dat weten ze niet.
> Meer
- © Eduard Bekker
Niets op deze site waarvan de rechten bij mij berusten mag worden overgenomen zonder mijn toestemming.
This Dutch gentleman plays 🇺🇦 music every day in The Hague (a subscriber sent me this). He also joined 🇺🇦 protests in front of the russian embassy.
— Anton Gerashchenko (@Gerashchenko_en) June 17, 2022
Thank you, Sir. Every voice, every action matters. We are grateful for support, it makes us stronger and will lead to Victory. pic.twitter.com/Vk3JlWsMA4
Thema’s en producties
