Leger en doodseskaders sloegen genadeloos toe in de tachtiger jaren

Dood in El Salvador

De vier IKON-journalisten. Deze foto verscheen in Salvadoriaanse kranten en bleek eigenlijk een bedreiging. Niet veel later belandden zij in een dodelijke hinderlaag van het Salvadoraanse leger.

De vier IKON-journalisten. Deze foto verscheen in Salvadoriaanse kranten en bleek eigenlijk een bedreiging. Niet veel later belandden zij in een dodelijke hinderlaag van het Salvadoraanse leger.

Zo rond mijn verjaardag moet ik er altijd aan denken. Een vriendin die op mijn verjaardag 18 maart 1982 binnenkomt en zegt dat de dag tevoren er vier Nederlandse journalisten, die op pad waren voor de IKON, zijn doodgeschoten in El Salvador. En de hartverscheurende beelden bijna exact zeven jaar later. De huilende geluidsvrouw bij haar doodgeschoten vriend Cornel Lagrouw. Op 19 maart 1989 – ook in El Salvador.

dinsdag 17 maart 2015

et waren Koos Koster, Jan Kuiper, Joop Willemsen en Hans ter Laag die op 17 maart 1982 hun einde vonden in een kogelregen. In die tijd ben ik tweedejaars leerling van de Utrechtse School voor de Journalistiek. Alle studenten en docenten op de ochtend van 19 maart bijeen zijn gekomen in het ‘buitengebeuren’ (de houten lesbarak op het schoolplein). Spoedoverleg over de meest gepaste reactie?

Anti-Amerikaans

Vrijwel meteen nemen radicale elementen de discussie over en eisen een fel anti-Amerikaanse petitie. Docente journalistieke vaardigheid Anneke Bouman, sociaaldemocrate in hart en nieren en fel anticommuniste, houdt het hoofd koel en stelt een stemming voor. De anti-Amerikaanse petitie wordt tot hevige verontwaardiging van de activisten verworpen. Hun eis dat de tegenstemmers zich dienen te motiveren vindt geen weerklank.

Cornel Lagrouw: ook dodelijk getroffen in El Salvador

Cornel Lagrouw: ook dodelijk getroffen in El Salvador

Toestand

De volgende dag staat een verslag van deze woelige bijeenkomst in het schoolblad, de ‘Toestand’. Jaren later zie ik het weer terug bij een grote schoonmaak. En ook de naam van de schrijver: Cornel Lagrouw, eveneens leerling van ‘de school’. Ik kende hem niet goed, maar het leek me een vriendelijke knaap. Ik sprak hem wel eens in het Toestand-lokaal.

In 1989 reist ook hij voor de IKON door El Salvador als cameraman. En juist ook hij wordt dodelijk getroffen door een kogel van Salvadoriaanse regeringstroepen als hij wil filmen hoe die een dorpje binnenvallen, dat in handen is van de guerilla’s. Hartverscheurende beelden op de televisie; het tuimelende camerabeeld met de stemmen van de onthutste teamgenoten, zijn huilende vriendin bij de ziekenwagen. Het was uiterst wrang dat dit exact zeven jaar gebeurde nadat hij zijn bericht voor de Toestand had geschreven.

Romero

Salvador was berucht. De progressieve bisschop Romero werd tijdens een dienst doodgeschoten, een rouwende menigte werd eveneens op een kogelregen getrakteerd. Doodseskaders pleegden willekeurig moorden en martelden gruwelijk. De IKON - een uitgesproken linkse omroep met roots in de kerk - sympathiseerde in die tijd onomwonden met het communisme en de bevrijdingstheologie. Het bezoek van journalisten kwam daaruit voort.

Amnesty International

De film Choices of the Heart, die handelt over de moord op Romero en de verkrachting en moord op drie Amerikaanse nonnen en een lekenzuster is in 1988 ook op de Nederlandse televisie vertoond. Die raakte me dusdanig dat ik besloot weer actief te worden voor Amnesty International.