De plaquette ter hoogte van het voormalige adres Paviljoensgracht 27A, waar de Joden bijeen werden gedreven om op transport te worden gesteld.
  • De plaquette ter hoogte van het voormalige adres Paviljoensgracht 27A, waar de Joden bijeen werden gedreven om op transport te worden gesteld.

De tragiek van de arme bewoners ‘achter de Spuistraat’

Door (voormalig) Joods Den Haag

De route van de Gilde-wandeling door Joods Den Haag.
  • De route van de Gilde-wandeling door Joods Den Haag.

Joods Den Haag – en dan vooral de arme wijk tussen Spuistraat en Amsterdamse Veerkade – is de klap van de vervolging niet te boven gekomen. Alleen een winkeltje op de hoek van de Bezemstraat en de Gedempte Gracht was tot in de jaren ’80 het laatste levensteken.

dinsdag 28 april 2015
door Eduard Bekker
Een wandeling door deze buurt vormde inspiratie voor dit gedicht van Greetje van der Harst uit 1996.
  • Een wandeling door deze buurt vormde inspiratie voor dit gedicht van Greetje van der Harst uit 1996.


D

e rondleiding door een vrijwilliger van het Haagse Gilde gaat door een gebied, waar zich vroeger de straatarme Oosteuropese Asjkenazische Joden (smallend ook wel ‘lorrenjoden’ genoemd) vestigden, die in hun woongebied vaak het slachtoffer waren van pogroms (tot in 1947 toe!). Het was hier ongezond en veel te dicht op mekaar wonen. Riolering was er niet. Alles belandde in de grachten, die deze buurt toen nog rijk was. De stank moet er soms ondragelijk zijn geweest.

Veel sterfte

Tegen deze omstandigheden waren zelfs de Joodse spijswetten niet opgewassen en er was dan ook veel sterfte. Vandaar dat er ook diverse weeshuizen in deze wijk te vinden waren.
De Sefardische joden – verdrevenen uit Portugal – waren meestal rijker. Die vestigden zich rond het Voorhout en de Denneweg.

Klik op een foto voor een vergroting.
Vervolgens kun je bladeren met ’t scrollwieltje, de pijltjestoetsen, of (ook met een tablet) door links en rechts naast de foto te klikken.

Klik op een foto voor een vergroting.
Vervolgens kun je bladeren door rechts of links te kliken of te wrijven.

Plaquette bij het voormalig Joods weeshuis aan de Raamstraat.
  • Plaquette bij het voormalig Jood...
De entree van de vroeger hbs aan de Raamstraat. Hier heeft mijn vader nog op school gezeten.
  • De entree van de vroeger hbs aan...
De achterzijde van de voormalige hbs.
  • De achterzijde van de voormalige...
Simon Stevin heeft tegenover de hbs gewoond.
  • Simon Stevin heeft tegenover de ...
Ooit zat hier een Joodse slager, wat nog is terug te zien aan de schapen.
  • Ooit zat hier een Joodse slager,...
De Bijenkorf - ooit begonnen in Amsterdam – was van oorsprong een Joods bedrijf.
  • De Bijenkorf - ooit begonne...
Achter de voorganger van deze deur bevond zich tot 1844 de hoofdsynagoge.
  • Achter de voorganger van deze de...
De plaquette in het sousterrein van de huidige Spuimarkt.
  • De plaquette in het sousterrein ...
De tekst er onder luidt: ‘Ik werd voor hen tot een klein Heiligdom, in de landen waarheen ze gekomen waren’.
  • De tekst er onder luidt: ‘Ik wer...
Gedenkteken ter herinnering aan de Joodse buurt. Opgericht op initiatief van Levi Lassen; een van de voormalige bewoners in goede doen die de terreur tegen de Joden heeft overleefd door tijdig naar de VS te vluchten.
  • Gedenkteken ter herinnering aan ...
Hier woonde Alexander Polak, die hier ook zijn nering dreef.
  • Hier woonde Alexander Polak, die...
Alexander Polak nam het initiatief tot de Joodse begraafplaats aan de Scheveningseweg. Bij grote uitzondering tot het gilde van winkeliers toegelaten, want bij Joden bijna onmogelijk was, omdat de meeste gilden op geloof balloteerden. Maar het St. Nicolaasgilde nam Joden wel op.
  • Alexander Polak nam het initiati...
In het stadhuis, links van de draaideuringang is deze maquette te vinden: zo zag de Joodse wijk er ooit uit.
  • In het stadhuis, links van de dr...
Het graf van Spinoza is al eeuwen geleden geruimd. Wel is er nog een gedenksteen te vinden bij de Nieuwe Kerk. ‘Caute’ (behoedzaam) was het levensmotto van deze wetenschapper, filosoof en lenzenslijper, die uit de Sefardisch-Joodse gemeenschap werd gestoten vanwege zijn toch voor die tijd heel erg seculiere opvattingen.
  • Het graf van Spinoza is al eeuwe...
Gedenksteen bij de foeilelijke parkeergarage in de Sint Jacobstraat. Hier was ooit een huissynagoge van Abraham Boas met de naam ‘Salomo’s Tempel’. Later werd het een bejaardenhuis. Het fraaie gebouw is ver na de oorlog gesloopt, zoals zoveel fraaie gebouwen.
  • Gedenksteen bij de foeilelijke p...
Een plaquette op het Rabbijn Maarsenplein (vroeger Bezemstraat), waar een Joodsche school stond. Hier zijn honderden kinderen weggevoerd naar de concentratiekampen.
  • Een plaquette op het Rabbijn Maa...
Op het kindermonument - een soort klimtoestel - zijn de namen van de vele gedeporteerde kinderen te vinden.
  • Op het kindermonument - een soor...
De tekst op de rand van het beeld. Dat het ook nooit meer mag gebeuren.
  • De tekst op de rand van het beel...
In de Sint Jacobstraat bevond zich ook een matsesbakkerij.
  • In de Sint Jacobstraat bevond zi...
De postzegelhandel aan de Wagenstraat heeft de naam van de vorige Joodse eigenaar in gehandhaafd.
  • De postzegelhandel aan de Wagens...
Tot in de jaren ’70 was hier de Grote Synagoge gevestigd. De uitgedunde Joodse gemeenschap kon hem echter niet meer onderhouden. Na een tijd leegstand trok de Turkse moslimgemeenschap er in.
  • Tot in de jaren ’70 was hier de ...
Twee plaquettes herinneren aan de synagoge en de mikwe - het vrouwenbadhuis, waar de Joodse vrouwen zich ritueel reinigden na hun menstruatie.
  • Twee plaquettes herinneren aan d...
Voormalige sjoel (Jiddisch voor ‘school’) en synagoge aan de Stille Veerkade.
  • Voormalige sjoel (Jiddisch voor ...
De plaquette bij de sjoel.
  • De plaquette bij de sjoel.
Hier was ook een Joods weeshuis. Veel kinderen werden wees tijdens cholera-epidemieën.
  • Hier was ook een Joods weeshuis....
Het woonhuis Opperrabbijn Berenstein, een geliefde rabbijn in deze buurt.
  • Het woonhuis Opperrabbijn Berens...
Het Spinozahuis aan de Paviljoensgracht.
  • Het Spinozahuis aan de Paviljoen...
Hier overleed Spinoza in 1677. Nadat hij uit zijn gemeenschap is gestoten, heeft hij de naam ‘Benedictus’ gekozen.
  • Hier overleed Spinoza in 1677. N...
Dan mag hier het standbeeld van deze grote denker ook niet ontbreken.
  • Dan mag hier het standbeeld van ...
De buurt herbergde niet alleen Joden. Hier in het Heilige Geesthofje waren en zijn nog steeds armlastige vrouwen gehuisvest.
  • De buurt herbergde niet alleen J...
Deze eeuwenoude jutteperenboom geeft nog steeds vruchten.
  • Deze eeuwenoude jutteperenboom g...
De gevelsteen aan de paviljoensgracht, waar we deze pagina ook meer begonnen. Hier was de rondleiding ten einde.
  • De gevelsteen aan de paviljoensg...

 

< Terug   > Home     > Weblog       > 2015         > Wandeling door Joods Den Haag
Real Time Web Analytics
rss
Demonstratie Russen op het Museumplein op 21 januari 2023