Tien minuten 360 jaar terug in de tijd

Alleen met Vermeer’s Gezicht op Delft

• Johannes Vermeer zette in 1660 met forse penseelstreken en vele verfstipjes het ‘Gezicht op Delft’ neer.

Hoe ellendig de coronacrisis ook is, eigenlijk is het een ideale tijd om musea te bezoeken: de buitenlandse toeristenstroom is tot stilstand gekomen en daardoor is het in de topmusea een stuk rustiger. Martine Gosselink, de jonge edoch gedreven directeur van het Haagse Mauritshuis heeft samen met haar team de relatieve rust aangegrepen om de bezoeker de mogelijkheid te geven om tien minuten lang in alle stilte het ‘Gezicht op Delft’ op zich te laten inwerken.

• In een aparte zaal is de optimale sfeer gecreëerd om het schilderij van Vermeer op je te laten inwerken.

ermeer schilderde de bebouwing wat minder 'rommelig' dan zij in werkelijkheid was. In het midden is de Schiedamse Poort te zien en rechts de Rotterdamse. Op de voorgrond maken wat mensen een praatje, voordat ze in de aangemeerde trekschuit stappen.
Het is een zonnige dag, maar een donkere wolk werpt haar schaduwen over een deel van de stad, wat zorgt voor dieptewerking.
Ook is er in zekere zin sprake van impressionisme: zo lijkt bij de schuit rechts de reflectie te worden gevormd door subtiel aangebrachte stipjes. Deze methode keert ook in de rest van het werk terug. Maar ook details zijn soms vrij ‘grof’ neergezet, maar van een afstand tonen ze niet onduidelijk.

‘Het mooiste schilderij ter wereld’

De beroemde schrijver Marcel Proust werd bij zijn bezoek aan dit werk in 1921 dusdanig gegrepen, dat hij het tot het ‘mooiste schilderij ter wereld’ verklaarde. In een van zijn romans laat hij zelfs een hoofdpersonage de geest geven, nadat die in vervoering is geraakt van een van de gele vlakken.
Ook Vincent van Gogh schreef aan zijn broer Theo over de penseelvoering en de mooie kleuren van het kunstwerk, die nog niets aan intensiteit hebben ingeboet. Een niet in de laatste plaats: ook de bekende cabaretier-hagenees Harry Jekkers begon spontaan een lied te zingen over het schilderij, toen hij het zag.

• Geen wachtende mensen op de trekschuit langs de kant, maar een vuilnisbak en een nijlgans domineren de voorgrond van het huidige ‘Gezicht op Delft’ in 2018.

Foto: Google Streetview

Alles klopt nog

Nu had Vermeer in één opzicht geluk. Gebouwen uit zijn tijd vormden veel meer een eenheid. Alles leek te kloppen. Dat kun je van de huidige tijd veel moeilijker zeggen. De kolk uit de schilderij bestaat nog steeds. Het uitzicht ook, maar een blik op Google Streetview biedt nauwelijks nog herkenning. De spitsen van de Nieuwe Kerk (en - zoekzoek - een pietsie Oude Kerk) zijn nog de enige herkenningspunten, maar de gebouwen en de recent opgeleverde brug over de Voldersgracht bieden slechts een verrommeld geheel. Hier kan een hedendaagse schilder nog nauwelijks chocola van maken.

• Uitleg van het schilderij
• Proust en Van Gogh waren gefasicineerd door het schilderwerk.
• Harry Jekkers bezingt de details van het schilderij en herinneringen aan zijn jeugd die er mee in verband staan.
• Meer over Johannes Vermeer op de website van het Mauritshuis

• © Eduard Bekker
  Niets op deze site waarvan de rechten bij mij berusten mag worden overgenomen zonder mijn toestemming.