Geen lering getrokken uit Baltische Staten

Waarom laten EU en Nederland Catalonië links liggen?

• Catalanen demonstreren op de Dam op zaterdag 23 september.

Door omstandigheden voel ik me meer betrokken bij Catalonië als de gemiddelde Nederlander. Door de muziek heb ik de afgelopen drie jaar veel Catalanen leren kennen als aardige, sociale, progressieve, drukke, maar toch gemoedelijke mensen. En allen zijn zonder uitzondering vóór onafhankelijkheid. Ook de Catalanen in Nederland.

it heeft me verbaasd: beseffen de die Catalanen niet wat onafhankelijkheid kan betekenen? Geen EU-lid meer, dus handel en verkeer van personen wordt lastiger. Catalanen kunnen dan niet meer probleemloos voor werk in de EU-landen terecht. Spanje zal Catalonië op alle manieren dwarsbomen. En hoeveel mensen zijn daar nou eigenlijk voor? En last but not least: dan komen ook de interne tegenstellingen binnen Catalonië naar boven. En hoeveel voorbeelden zijn er niet van landen waar het sinds een duur veroverde onafhankelijkheid er niet beter op is geworden: Eritrea, Kosovo en Zuid-Soedan - om maar wat voorbeelden te noemen. En Franco die de Catalanen zo onderdrukte is toch al veertig jaar dood?

Baltische staten

Maar daartegenover staan toch drie heel andere voorbeelden: de Baltische staten: Estland, Letland en Litouwen. Landen die ook nauwelijks onafhankelijkheid hebben gekend, maar net als Catalonië een mentaliteit hadden die sterk afweek van hun bezetter: de Sovjet-Unie. Toen President Michail Gorbatsjov de teugels liet vieren, zetten deze staten alles op alles om zich los te maken.
De rest van Europa bleef onverschillig. Het werd toch beter onder Gorbatsjov? Waarom zou je dan zo nodig onafhankelijk willen worden?

In Litouwen vielen doden, waaronder een jong meisje. Toen kwam er eindelijk pas een reactie van de rest van de wereld op gang: Noorwegen protesteerde bij de Veiligheidsraad en vroeg om een onderzoek. Polen veroordeelde het optreden van het Sovjetleger. IJsland werd twee weken later het eerste land dat het onafhankelijke Litouwen erkende. Zweden opende een ambassade. Andere landen hielden zich nog lang op de vlakte. Nederland was zo’n beetje het laatste land dat de onafhankelijkheid van Litouwen erkende.
Wie nu de Baltische staten bezoekt, zal moeten concluderen dat deze strijd rechtvaardig was: de republieken zijn helemaal opgebloeid. De geschiedenis heeft ze gelijk gegeven. Er zijn zeker spanningen met de Russische inwoners, maar die lijken zich te schikken in de huidige situatie.

Onverschillig

Maar weer blijven Nederland en Europa onverschillig bij een onafhankelijkheidsstreven. Nu in Catalonië. Beschouwen het als ‘interne Spaanse aangelegenheid’. Zien niet dat in Spanje waar een wens om zelfstandigheid - wat zeg ik - om te mogen stemmen óver zelfstandigheid - in de kiem dreigt te worden gespoord door een overkill aan militaire politie. Iets wat zich binnen de EU nog nooit heeft voorgedaan.

Beide kampen hadden door Brussel al lang om de onderhandelingstafel moeten zijn gedirigeerd, want dit is ongehoord. Stel dat Madrid haar zin krijgt en het referendum met succes saboteert. Wat voor doorsluipende onvrede, spanningen en tweespalt heb je dan gecreëerd? Die drang naar onafhankelijkheid en de wil om de eigen bevolking daarover te willen horen zal tot in de eeuwigheid blijven door etteren.
In plaats van met de grondwet te schermen en een politiemacht te laten aanrukken had Spanje wat meer lef kunnen tonen door te vertrouwen op een goed geregeld verloop van een democratisch proces. Nu dreigt een pijn van decennia.

Catalonië gaat ons allen aan!

• © Eduard Bekker
  Niets op deze site waarvan de rechten bij mij berusten mag worden overgenomen zonder mijn toestemming.